Odpieniacz białek

Czym jest odpieniacz białek?

Odpieniacz białek to serce niemal każdego akwarium morskiego, z zasady swojego działania jest to urządzenie filtrujące stosowane w celu usuwania związków organicznych, takich jak: odchody ryb i koralowców, resztki pokarmów i inne rozpuszczone w wodzie substancje organiczne. Różnica pomiędzy zwykłym filtrem a skimmerem ( bo tak bywa nazywany odpieniacz) jest taka że usuwa on wspomniane zanieczyszczenia zanim ulegną one rozkładowi, negatywnie wpływając na jakość wody.

Jak działa odpieniacz białek?

Odpieniacz wykorzystuje interakcję zachodzącą pomiędzy powietrzem a wodą, której skutkiem jest wyodrębnienie białek z obiegu wody. Poniżej wyjaśniono dokładnie proces zachodzący w komorze reakcyjnej odpieniacza.:

• Pęcherzyki powietrza :Wszystko zaczyna się w pompie odpieniacza białek, przy pomocy zwężki Venturiego, zasysa ona jednocześnie powietrze i wodę, wirnik igiełkowy pracujący w pompie rozbija powietrze na miliony bardzo drobnych pęcherzyków powietrza, które następnie trafiają do komory reakcyjnej odpieniacza.
• Przyleganie : Pęcherzyki powietrza wędrując w rurze reakcyjnej odpieniacza ku górze przyciągając zanieczyszczenia, które przylegają do ich powierzchni. Dzieje się tak dlatego, że cząsteczki odpadów organicznych, szczególnie białek i tłuszczów, są hydrofobowe (odpychające wodę). Czas kontaktu pęcherzyków powietrza z wodą jest bardzo istotny, im dłużej pojedynczy pęcherzyk przebywa w komorze reakcyjnej odpieniacza, tym większa szansa że przyklei się do niego cząsteczka zanieczyszczenia. Czas kontaktu pęcherzyków powierza z wodą jest zależny od długości rury reakcyjnej skimmera, ale z uwagi na ograniczenia wysokości odpieniacza, która jest determinowana wysokością szafki, opracowano metodę która znacznie wydłuża ten kontakt. Metodą tą są stożki reakcyjne, które zostały wprowadzone przez firmę RedStarfish ( wiodącego producenta odpieniaczy białek), stożki mają za zadanie wydłużyć czas kontaktu pęcherzyków z wodą, oraz doprowadzić do intensywnego ocierania się pęcherzyków z cząsteczkami wody, maksymalizując w ten sposób prawdopodobieństwo wychwycenia białka przez każdy, pojedynczy pęcherzyk powietrza.
• Tworzenie piany : Pęcherzyki powietrza unosząc się w rurze reakcyjnej odpieniacza, ostatecznie trafiają do leja kubka odpieniacza gdzie następuje dodatkowa ich kumulacja i dodatkowa szansa na przylgnięcie do nich białek. Kulminacyjnym momentem jest pęknięcie każdego pęcherzyka otoczonego zebranymi białkami i przekształcenie się w pianę.
• Zbieranie piany : Piana, teraz pełna odpadów, gromadzi się w kubku zbiorczym na szczycie rury reakcyjnej odpieniacza białek, została wyodrębniona z obiegu wody i nie będzie już mogła zanieczyszczać akwarium – to jest właśnie kwintesencja działania odpieniacza – wyodrębnienie zanieczyszczeń z obiegu.

Proces ten pomaga usunąć zanieczyszczenia z wody zanim ulegną rozkładowi na szkodliwe substancje chemiczne, takie jak amoniak, azotyny i azotany, które mogą wyrządzić stres lub zaszkodzić mieszkańcom akwarium.

Dlaczego odpieniacz białek jest ważny?

W akwariach rafowych utrzymanie jakości wody ma kluczowe znaczenie dla zdrowia ryb i koralowców. Oto dlaczego odpieniacz białek jest tak cenny:

• Lepsza jakość wody : Odpadki organiczne mogą szybko pogorszyć jakość wody. Odpieniacz białek usuwa rozpuszczone związki organiczne zanim rozłożą się na bardziej szkodliwe związki, dzięki czemu woda pozostaje czystsza.
• Zmniejsza gromadzenie się składników odżywczych : Nadmiar składników odżywczych, szczególnie azotanów i fosforanów, może powodować wzrost uciążliwych glonów. Usuwając odpady na poziomie molekularnym, odpieniacze białek pomagają kontrolować poziom składników odżywczych i zapobiegają zakwitom glonów.
• Poprawia wymianę tlenu : Proces odpieniania poprawia wymianę gazową w akwarium, zwiększając poziom tlenu i usuwając dwutlenek węgla. Jest to niezbędne do oddychania ryb, koralowców i pożytecznych bakterii.
• Rzadsze wymiany wody : Dzięki odpieniaczowi białek można zmniejszyć potrzebę częstych podmian wody, ponieważ odpieniacz pomaga utrzymać czystszą wodę przez dłuższy czas.
• Czystsza woda : Skimmer białkowy usuwając cząstki stałe i rozpuszczone substancje organiczne może sprawić, że woda stanie się widocznie czystsza, co poprawi ogólny wygląd akwarium.

Jak wybrać odpowiedni odpieniacz białek?

Wybór odpowiedniego odpieniacza białek zależy od kilku czynników, w tym rozmiaru zbiornika, obciążenia biologicznego i dostępnej przestrzeni. Oto kilka kluczowych punktów, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze skimmera:

• Rozmiar zbiornika: Upewnij się, że skimmer jest przeznaczony do objętości zbiornika. Nadmierne odpienianie stanowi mniejszy problem niż niedostateczne odpienianie, więc często lepiej jest wybrać nieco większy model, jeśli nie jesteś pewien.
• Obciążenie biologiczne : Zbiorniki o większym obciążeniu biologicznym (więcej ryb i koralowców) skorzystają na mocniejszym odpieniaczu , ponieważ będzie trzeba przetworzyć więcej odpadów.
• Miejsce : Jeśli masz sump, odpieniacz w sumpie jest często najlepszym wyborem. Jeśli nie masz sumpa, najlepszym wyborem dla Twojego systemu może być skimmer typu hang-on lub nano.

Czy odpieniacz białek jest konieczny?

Nie każde akwarium morskie będzie wymagało skimmera białkowego, szczególnie w mniejszych akwariach z niskim obciążeniem biologicznym, gdzie regularne podmiany wody mogą wystarczyć. Jednak w przypadku większości akwariów rafowych — zwłaszcza tych z dużą obsadą ryb i koralowców, odpieniacz białek będzie miał znaczący wpływ na utrzymanie koralowców w znakomitej kondycji.

Skimmery są szczególnie ważne w systemach, w których znajdują się delikatne gatunki koralowców lub w zbiornikach, w których chcemy ograniczyć gromadzenie się składników odżywczych, zmniejszyć wzrost glonów i stworzyć bardziej stabilne i sterylne środowisko.

W przypadku hodowli koralowców tzw. miękkich odpieniacz białek bywa wręcz niewskazany, koralowce to bowiem dobrze czują się w wodzie o dużej zawartości fosforanów i azotanów.

Koralowce typu LPS raczej lepiej będą czuć się z akwariach wyposażonych w odpieniacz białek.

W przypadku hodowli koralowców SPS, odpeiniacz białek jest absolutnie konieczny z uwagi na upodobanie tych koralowców do bardzo czystej wody.

Czy odpieniacz białek powinien pracować non stop, w nocy?

Zdecydowanie tak, po pierwsze z uwagi na konieczność ciągłego utrzymywania czystości, drugim nie mniej ważną funkcją odpieniacza jest stabilizowanie odczynu pH wody poprzez jej natlenianie. Szczególnie ważne jest aby odpieniacz białek pracował w nocy, ponieważ to właśnie w nocy kiedy akwarium nie jest oświetlane i kiedy nie zachodzą procesy fotosyntezy pH wody drastycznie spada powodując stres koralowców. Odpieniacz poprzez natlenianie wody, pomaga w utrzymaniu tego ważnego parametru na właściwym poziomie

Rodzaje odpieniaczy białek.

Dostępnych jest kilka różnych typów odpieniaczy białek, każdy z nich ma swoje zalety w zależności od rozmiaru i konfiguracji akwarium rafowego:

• Odpieniacze Hang-On-Back (HOB) : Idealne do zbiorników bez sumpa, te odpieniacze mocuje się z tyłu akwarium, są przeznaczone do mniejszych zbiorników o pojemności do 150l.
• Odpieniacze Nano : Zaprojektowane do małych nano zbiorników (mniej niż 150l), najczęściej instaluje się je w akwariach wyposażonych w panel filtracyjny, stanowią namiastkę skimmerów przeznaczonych do sumpa.
• Odpieniacze do sumpa : Najczęściej stosowane odpieniacze w domowych rafach głównie z uwagi na największą wydajność, występują w wielu wariantach od najmniejszych stosowanych w nano rafach wyposażonych w sump do ogromnych stosowanych w akwariach o pojemności nawet kilka tysięcy litrów.
• Odpieniacze zewnętrzne : Są umieszczane na zewnątrz zbiornika lub sumpa i są często używane w dużych komercyjnych systemach np. w ogrodach zoologicznych, oceanariach itp.

Jakiej marki odpieniacz wybrać?

Rynek akwarystyczny oferuje odpieniacze bardzo wielu marek, przy wyborze najlepiej kierować się po prostu opiniami innych akwarystów, lub doświadczeniem marki i obecnością marki na rynku.

Na pewno dobrym wyborem sa odpieniacze marki Redstarfish, firmy która istnieje na rynku od ponad 20 lat, opierającej swoje doświadczenie na zaawansowanych wielkogabaretowych odpieniaczach komercyjnych. Produkty tej marki znane są wysokiej kultury pracy, nowatorskich rozwiązań i bezawaryjności.

Jak zbudowany jest odpieniacz białek?

• Kubek odpieniacza - pojemnik na pianę
• Obudowa - komora reakcyjna w której zachodzi proces łączenia białek z pęcherzykami powietrza
• Pompa z wirnikiem igiełkowym do której przyłączona jest złączka venturiego - pompa dzięki której do komory reakcyjnej wpada rozbite przez wirnik igiełkowy powietrze rozdrobnione na malutkie pęcherzyki
• Tłumik – tłumi głośne zaciąganie powietrza do pompy
• Drążek do regulacji poziomu wody - tym elementem sterujemy czy w odpieniaczach białek będzie produkowana piana na sucho czy na mokro.

Jak wyregulować odpieniacz białek ?

To zadanie to wyzwanie !

Każdy odpieniacz posiada nieco inną konstrukcję i nieco inaczej się go reguluje, natomiast cel regulacji w każdym przypadku jest taki aby odpieniacz pracował stabilnie i usuwał maksymalnie dużo zanieczyszczeń. Są dwie „szkoły” dotyczące regulacji odpieniacza, pierwsza mówi o ustawieniu odpieniacza na suchą pianę, drugie natomiast mówi o ustawieniu na mokrą pianę. Każde akwarium jest inne i każdy akwarysta prowadzi je inaczej, należy jedna przyjąć uniwersalne zasady że:

• Odpieniacz ustawiony na suchą pianę będzie wymagał rzadszego opróżniania kubka i będzie usuwał z wody mniej pożytecznych składników takich jak pierwiastki śladowe i mikroelementy.
• Odpieniacz ustawiony na mokrą pianę będzie wymagał częstego opróżniania kubka i będzie także usuwał znaczne ilości dozowanych do akwarium pierwiastków powodując potrzebę bardziej intensywnego ich uzupełniania.

Problemy z odpieniaczem białek

• Dlaczego odpieniacz białek przelewa?

  Może być kilka przyczyn tego że odpieniacz białek przelał, najczęściej występujące przyczyny to:

  • niewłaściwa regulacja odpieniacza
  • zapchanie się dyszy zasysającej wodę
  • zapchanie się wężyka zasysającego powietrze
  • ogólne zabrudzenie odpieniacza
  • podanie do wody pokarmów płynnych
  • uwolnienie przez ślimaki nasienia
  • wzburzenie podłoża w akwarium np. przez ryby

• Konsekwencje przelania odpieniacza białek.

  Przelanie odpieniacza białek to prawdziwy problem, który można porównać do katastrofy ekologicznej lub wybuchu bomby atomowej. Piana w odpieniaczu zawiera ogromne ilości toksycznych substancji, po przelaniu odpieniacza substancje to dostają się dowody powodując drastyczny wzrost poziomu szkodliwych substancji a co za tym idzie ogromny stres w szególności dla koralowców, ale także i dla ryb. Przelanie odpieniacza prawie zawsze powoduje zgony wśród obsady koralowców.

  

• Głośna praca odpieniacza białek - przyczyny.

  Głośna praca odpieniacza białek może być prawdziwym utrapieniem akwarysty morskiego, przyczyn głośnej pracy skimmera może być wiele a oto najczęstsze z nich:

  • zanieczyszczona pompa odpieniacza
  • zanieczyszczony wirnik igiełkowy odpieniacza
  • zużycie ośki wirnika igiełkowego
  • zapchana dysza zasysająca powietrze

• Odpieniacz usuwa pierwiastki śladowe, mikro i makroelementy.

  Jest to efekt uboczny stosowania odpieniacza białek, ilość usuwanych z wody pożądanych składników jest tym większa im bardziej mokrą pianę odpieniacz produkuje.